Οι πιο κοινές μορφές μιας διατροφικής διαταραχής είναι νευρική ανορεξία (anorexia nervosa) και η νευρική βουλιμία (bulimia nervosa), που πιο απλά ονομάζονται "ανορεξία" και "βουλιμία ". Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες διαταραχές που συνδέονται με τα τρόφιμα, όπως η Επεισοδιακή Υπερφαγία, οι διαταραχές της εικόνας σώματος, φοβίες κ.α., οι οποίες παρουσιάζονται πιο συχνά από ό, τι παλαιότερα.
Ανορεξία
Τα άτομα με ανορεξία έχουν ένα ακραίο φόβο για την αύξηση του βάρους και διαστρέβλωση του σωματικού τους μέγεθους και σχήματος. Ως αποτέλεσμα, δεν μπορούν να διατηρήσουν ένα κανονικό βάρος σώματος. Ορισμένα άτομα με ανορεξία περιορίζουν την πρόσληψη τροφής με δίαιτα, νηστεία ή υπερβολική άσκηση. Τρώνε ελάχιστα ή καθόλου και η παραμική ποσότητα τροφής, που πέρνουν τους γίνεται εμμονή.
Άλλα άτομα με ανορεξία, που υποφέρουν από την λεγόμενη Επεισοδιακή Υπερφαγία (Binge Eating Disorder), καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες τροφής και στη συνέχεια προσπαθούν να απαλλαγούν από την θερμίδες, προκαλώντας εμετό, χρησιμοποιόντας καθαρτικά, ή με την υπερβολική άσκηση.
Βουλιμία
Η βουλιμία είναι παρόμοια με την ανορεξία. Στην περίπτωση της βουλιμίας, το άτομο τρώει μεγάλες ποσότητες τροφής και στη συνέχεια προσπαθεί να αντισταθμίσει την υπερβολική κατανάλωση με πρόκληση εμετού ή υπερβολική άσκηση, για να εμποδίσει την ενδεχόμενη αύξηση του βάρους. Με τον καιρό, αυτό μπορεί να γίνει επικίνδυνο.
Η βουλιμία δεν θα πρέπει να συσχετίζεται με την τυχαία πολυφαγία. Πολλοί από εμάς μπορεί να φάμε υπερβολικά, με κάποια ευκαιρία και την άλλη μέρα τρώμε λιγώτερο ή πιο υγειινά ή πάμε στο γυμναστήριο. Αυτό είναι φυσιολογικό. Το άτομο με βουλιμία θα φάει ένα μεγάλο μέρος τροφής (συχνά πρόχειρο φαγητό), με τη μία και συνήθως στα κρυφά. Το άτομο συνήθως αισθάνεται ανίσχυρο να σταματήσει το φαγητό και μπορεί να σταματήσει μόνο όταν δεν μπορεί να φάει άλλο.
Αν και η ανορεξία με την βουλιμία είναι παρόμοια, τα άτομα με ανορεξία είναι συνήθως πολύ λεπτά, ελιποβαρή, ενώ στην περίπτωση της βουλιμίας, μπορεί να έχουν κανονικό βάρος ή να είναι υπέρβαρα.
Επεισοδιακή Υπερφαγία -Binge Eating Disorder
Αυτή η διατροφική διαταραχή είναι παρόμοια με την ανορεξία και την βουλιμία, όμως, σε αντίθεση με τις άλλες διατροφικές διαταραχές, το άτομο δεν προσπαθεί να εξισορροπίσει τις θερμίδες προκαλώντας την αποβολή της τροφής.
Ανορεξία, βουλιμία και επεισοδιακή υπερφαγία περιλαμβάνουν ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, που αρχίζουν σταδιακά και φτάνουν στο σημείο, το άτομο να ελέγχεται από αυτές.
Ανορεξία και βουλιμία : Τι πρέπει να αναζητήσουμε
Μερικές φορές ένα άτομο με ανορεξία ή βουλιμία ξεκινά ακριβώς προσπαθόντας να χάσει βάρος ή ελπίζοντας να βρει την γραμμή του. Όμως, η εμμονή του να τρώει όλο και λιγότερο, πολύ σύντομα είναι εκτός ελέγχου. Τα άτομα με ανορεξία ή βουλιμία συχνά έχουν έντονο φόβο μήπως παχύνουν ή νομίζουν ότι είναι παχείς, χωρίς όμως να είναι. Ένα φυσιολογικό άτομο μπορεί να ζυγίζει τις τροφές πριν από το φαγητό ή να μετράει τις θερμίδες, όταν όμως περιορίζει την πρόσληψη τροφής σε νοσηρό βαθμό, αυτό είναι μια ένδειξη ότι το άτομο αυτό έχει πρόβλημα.
Λοιπόν, πώς μπορείς να γνωρίζεις αν ένα άτομο παλεύει με την ανορεξία ή την βουλιμία; Δεν μπορείς να το καταλάβεις απλά κοιτάζοντας κάποιον. Ένα άτομο που χάνει πολύ βάρος μπορεί να έχει άλλο πρόβλημα υγείας ή μπορεί να χάνει (το περιτό) βάρος μέσω της υγιεινής διατροφής και της άσκησης. Ο ανορεξικός ενώ έχει ήδη σωματικό βάρος κάτω του φυσιολογικού, πιστεύει ότι πρέπει να χάσει κι άλλο.
Ακολουθούν μερικές ενδείξεις, πότε ένα άτομο μπορεί να έχει ανορεξία ή βουλιμία:
Ανορεξία
- είναι υπερβολικά λεπτός και αδύναμος, συνεχίζει όμως να έχει εμμονή με το φαγητό, καθώς και τον έλεγχο του βάρους
- ζυγίζει σχολαστικά και επανειλημμένα και μετράει τις μερίδες των τροφίμων προσεκτικά
- τρώει μόνο ορισμένα τροφίμα, αποφεύγοντας τα γαλακτοκομικά, το κρέας, το σιτάρι, κλπ (βέβαια, και πολλοί άνθρωποι που είναι αλλεργικοί σε κάποιο τρόφιμο ή είναι χορτοφάγοι, μπορεί επίσης να αποφεύγουν ορισμένα τρόφιμα)
- ασκείται υπερβολικά
- αισθάνεται παχύσαρκος
- αποσύρεται από τις κοινωνικές δραστηριότητες, κυρίως γεύματα και γιορτές που συνδυάζονται με φαγητό
- μπορεί να είναι σε ύφεση, ληθαργικός (με έλλειψη ενέργειας)
Βουλιμία
- φόβος αύξηση βάρους
- έντονα δυσαρεστημένος με το μέγεθος, το σχήμα και το βάρος του
- βρίσκει δικαιολογίες για να πάει στο μπάνιο αμέσως μετά τα γεύματα
- αγοράζει τακτικά καθαρτικά, διουρητικά, ή και κλισματα
- δαπανά τον περισσότερο από τον χρόνο του με την γυμναστική ή τουλάχιστον προσπαθεί
- αποσύρεται από τις κοινωνικές δραστηριότητες, κυρίως γεύματα και γιορτές, που συνδυάζονται με φαγητό
Τι προκαλεί τις Διατροφικές Διαταραχές;
Κανείς δεν είναι πραγματικά βέβαιος τι προκαλεί τις διατροφικές διαταραχές, αν και υπάρχουν πολλές θεωρίες. Πολλά άτομα που αναπτύξει μια διατροφική διαταραχή είναι μεταξύ 13 και 17 ετών. Αυτή είναι μια χρονική στιγμή με μεγάλες συναισθηματικές και σωματικές αλλαγές, με έντονη σχολική πίεση, και σε μεγαλύτερο βαθμό οικογενειακή πίεση. Αν και υπάρχει η αίσθηση της ανεξαρτησίας κατά την διάρκεια της εφηβείας, οι έφηβοι μπορεί να αισθανθούν ότι δεν έχουν τον έλεγχο της προσωπικής τους ελευθερίας και, μερικές φορές, του σώματός τους, που αλλάζει ραγδαία. Ειδικά τα κορίτσια, αν και είναι απολύτως φυσιολογικό (και πρέπει) να κερδίσουν κάποιο επι πλέον σωματικό λίπος κατά τη διάρκεια της εφηβείας, πολλές φορές ανταποκρίνονται σε αυτή την αλλαγή με φόβο για το νέο τους σωματικό βάρος και αισθάνονται υποχρεωμένα να απαλλαγούν από αυτό, με όποιο τρόπο μπορούν.
Όταν συνδυάσεις την πίεση, που δέχεται μία έφηβη, να μοιάσει με τα διάσημα μοντέλλα, μαζί με το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της εφηβείας το σώμα αλλάζει, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί ορισμένα κορίτσια αναπτύσουν μια αρνητική εικόνα του εαυτού τους.
Πολλά άτομα με διατροφικές διαταραχές, επίσης, μπορεί να είναι καταπιεσμένα ή αγχώδη, ή να έχουν άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή OCD. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να είναι προέρχονται και από την οικογένεια. Μπορεί δηλαδή να υπάρχει στα γονίδια μας, αλλά επίσης, επειδή έχουμε μάθει συγκεκριμένες αξίες και συμπεριφορές από την οικογένειά μας.
Αθλητισμός και Διατροφικές Διαταραχές
Οι αθλητές και οι χορευτές είναι ιδιαιτέρως ευάλωτοι στην ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών ιδιαίτερα κατά τον χρόνο της εφηβείας, που για λόγους υψηλότερων επιδόσεων, μπορεί να θέλουν να σταματήσουν ή να καταστείλλουν την ανάπτυξη (και το ύψος και το βάρος).
Προπονητές, μέλη της οικογένειας και άλλοι παράγοντες, μπορεί να ευθύνονται,όταν ενθαρρύνουν τους έφηβους, που ασχολούνται με ορισμένα αθλήματα - όπως η γυμναστική, το πατινάζ, το μπαλέτο κ.α. - να είναι όσο το δυνατόν πιο αδύνατοι. Μερικοί αθλητές ενθαρρύνονται επίσης να ζυγίζουν λιγότερο, σε μια χρονική στιγμή, που βιολογικά πρέπει να αυξήσουν το σωματικό λίπος.
Επιδράσεις των Διατροφικών Διαταραχών
Οι διατροφικές διαταραχές είναι σοβαρές ιατρικές παθήσεις. Συχνά συνυπάρχουν μαζί με άλλα ψυχικά προβλήματα, όπως το στρες, το άγχος, την κατάθλιψη και την χρήση ουσιών. Οι άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές, επίσης, μπορεί να έχει σοβαρά προβλήματα σωματικής υγείας, όπως οι καρδιακές παθήσεις ή νεφρική ανεπάρκεια. Τα άτομα που ζυγίζουν τουλάχιστον 15% λιγότερο από το κανονικό βάρος για το ύψος τους μπορεί να μην έχουν αρκετό σωματικό λίπος για να κρατήσει τα όργανα τους και άλλα μέρη του σώματος υγιή. Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρό υποσιτισμό, ακόμα και σε θάνατο.
Με την ανορεξία, το σώμα μπαίνει σε κατάσταση λιμοκτονίας, και η έλλειψη σωστής διατροφής μπορεί να επηρεάσει το σώμα με πολλούς τρόπους:
- πτώση της πίεσης του αίματος, του σφυγμού και του ρυθμού της αναπνοής
- τριχόπτωση και θραύση των νυχιών
- απώλεια της περιόδου στα κορίτσια
- τρίχωμα που μπορεί να αναπτυχθεί σε όλο το δέρμα
- αδυναμία συγκέντρωσης
- αναιμία
- πρησμένες αρθρώσεις
- εύθραυστα οστά
Με την βουλιμία , ο έμετος και η συνεχής έλλειψη θρεπτικών ουσιών μπορεί να προκαλέσουν τα ακόλουθα προβλήματα:
- σταθερός στομαχικός πόνος
- ζημία του στομάχου και των νεφρών
- φθορά των δοντιών (από την έκθεση σε οξέα του στομάχου, που ανεβαίνουν στο στόμα με τον εμετό)
- διογκωμένα μάγουλα, όταν οι σιελογόνοι αδένες επεκτείνονται διαρκώς από τους συχνούς εμετούς
- απώλεια της περιόδου στα κορίτσια
- απώλεια του καλίου από το σώμα, που μπορεί να συμβάλει σε καρδιακά προβλημάτων, ακόμη και στον θάνατο)
- με την επεισοδιακή υπερφαγία, τα άτομα μπορεί να κερδίσουν πολύ βάρος και υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτύξουν διαβήτη, καρδιακές παθήσεις και ορισμένες άλλες ασθένειες που συνδέονται με το υπερβολικό βάρος.
Το συναισθηματικό φορτίο ενός ατόμου με διατροφική διαταραχή μπορεί επίσης να είναι σημαντικό. Όταν γίνεται εμμονή το σωματικό βάρος, είναι δύσκολο να επικεντρωθεί κάποιος σε άλλους τομείς. Πολλά άτομα με διατροφικές διαταραχές καθίστανται λιγότερο κοινωνικά και αποσύρονται. Οι άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές δεν μπορούν να συμμετέχουν σε γεύματα με τους φίλους ή την οικογένεια, και για να μην παραιτηθούν από την έντονη άσκηση, αρνούνται ακόμη και να διασκεδάσουν.
Οι άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές συχνά δαπανούν ένα μεγάλο μέρος της ψυχικής τους ενέργειας για το σχεδιασμό αυτού που τρώνε, να βρίσκουν τρόπους για να αποφεύγουν την τροφή, ή στην περίπτωση της επεισοδιακής υπερφαγίας, δαπανούν πολλά χρήματα για τα τρόφιμα, κρύβονται στο μπάνιο για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά το φαγητό, ή βρίσκουν δικαιολογίες για να κάνουν μεγάλες βόλτες (μόνοι) μετά από ένα γεύμα.
Θεραπεία των Διατροφικών Διαταραχών
Ευτυχώς, τα άτομα με διατροφικές διαταραχές μπορούν να γίνουν καλά και σταδιακά να μάθουν να τρώνε και πάλι κανονικά. Οι διατροφικές διαταραχές αφορούν τόσο το μυαλό όσο και το σώμα. Έτσι, γιατροί, επαγγελματίες της ψυχικής υγιεινής και διαιτολόγοι, μπορούν να βοηθήσουν στην θεραπεία. Η ψυχοθεραπεία είναι ένας κρίσιμος παράγοντας στην θεραπεία των διατροφικών διαταραχών - σε πολλές περιπτώσεις, η οικογενειακή ψυχοθεραπεία είναι κλειδί. Οι γονείς και τα άλλα μέλη της οικογένειας μπορούν να βοηθήσουν τον ασθενή να δεί ότι το σώμα του είναι κανονικό και ότι η υπερβολική απώλεια βάρους μπορεί να είναι επικίνδυνη.
Αν εσείς ή κάποιος φίλος έχετε ή νομίζετε πως έχετε κάποια διατροφική διαταραχή, προσπαθήστε να μιλήσετε στους γονείς, σε έναν δάσκαλο, σε ένα γείτονα, σε ένα γιατρό, ήσε κάποιον άλλο έμπιστο ενήλικα. Να θυμάστε ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύ συχνές στους έφηβους. Η θεραπεία εξαρτάται από τις επιλογές κάθε ατόμου και υπάρχουν πολλές επιλογές διαθέσιμες για να ξεπεραστεί μία διατροφική διαταραχή. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο, να αισθανθεί και πάλι κυρίαρχος του σώματος και του μυαλού του αλλά και να μάθει να αγαπά το σώμα του, όπως ακριβώς είναι.
