Κατανόηση της Δυσλεξίας
Το δυσλεκτικό παιδί μισεί να διαβάζει φωναχτά στην τάξη. Ποτέ δεν είναι καλό στην ανάγνωση, ακόμη και όταν αναγνωρίζει τις λέξεις στο βιβλίο, δυσκολεύεται να τις πει σωστά. Το σχολείο δεν είναι ποτέ το αγαπημένο του μέρος, έτσι κι αλλιώς, οι καθηγητές πάντα διαμαρτύρονται για τη γραφή και την ορθογραφία του. Συχνά αποθαρρύνεται, θεωρώντας ότι δεν είναι τόσο έξυπνο όπως και οι άλλοι μαθητές.
Ευτυχώς, όμως, το δυσλεκτικό παιδί, πολύ γρήγορα θ' ανακαλύψει στον εαυτό του ταλέντα που άλλοι δεν έχουν. Θα επινοήσει κοστούμια και σκηνικά για το σχολικό θεατρικό, και ότι είναι ένας από τους καλύτερους καλλιτέχνες του σχολείου. Μερικές φορές θα αναρωτιέται πώς μπορεί να τα καταφέρνει τόσο καλά σε ορισμένους τομείς της ζωής του και τόσο άσχημα σε άλλους. Αυτό που δεν αντιλαμβάνεται το ίδιο, οι γονείς, οι δάσκαλοι είναι ότι το παιδί αυτό έχει δυσλεξία.
Τι είναι η Δυσλεξία;
Ευτυχώς, όμως, το δυσλεκτικό παιδί, πολύ γρήγορα θ' ανακαλύψει στον εαυτό του ταλέντα που άλλοι δεν έχουν. Θα επινοήσει κοστούμια και σκηνικά για το σχολικό θεατρικό, και ότι είναι ένας από τους καλύτερους καλλιτέχνες του σχολείου. Μερικές φορές θα αναρωτιέται πώς μπορεί να τα καταφέρνει τόσο καλά σε ορισμένους τομείς της ζωής του και τόσο άσχημα σε άλλους. Αυτό που δεν αντιλαμβάνεται το ίδιο, οι γονείς, οι δάσκαλοι είναι ότι το παιδί αυτό έχει δυσλεξία.
Τι είναι η Δυσλεξία;
Η Δυσλεξία είναι είδος μαθησιακής δυσκολίας. Έχει δηλαδή κάποιος πρόβλημα επεξεργασίας ή κατανόησης λέξεων ή αριθμών. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη μαθησιακών δυσκολιών. Δυσλεξία είναι ο όρος που χρησιμοποιείται όταν οι άνθρωποι έχουν δυσκολία να μάθουν να διαβάζουν, ακόμη και αν είναι αρκετά έξυπνοι και είναι πρόθυμοι να μάθουν. Η λέξη Δυσλεξία προέρχεται από δύο ελληνικές λέξεις: ΔΥΣ, πράγμα που σημαίνει δύσκολο ή μειωμένο, και ΛΕΞΙΣ, η οποία αναφέρεται στην γλώσσα ή τις λέξεις.
Η Δυσλεξία δεν είναι ασθένεια. Είναι μια κατάσταση με την οποία γεννιέσαι και είναι συχνά κληρονομική. Τα άτομα με Δυσλεξία δεν είναι ηλίθιοι ή τεμπέληδες. Τα περισσότερα έχουν μέσο ή πάνω από το μέσο όρο δείκτη νοημοσύνης, και θα εργαστούν πολύ σκληρά για να ξεπεράσουν τα προβλήματα μάθησης.
Τι προκαλεί τη Δυσλεξία;
Η Δυσλεξία δεν είναι ασθένεια. Είναι μια κατάσταση με την οποία γεννιέσαι και είναι συχνά κληρονομική. Τα άτομα με Δυσλεξία δεν είναι ηλίθιοι ή τεμπέληδες. Τα περισσότερα έχουν μέσο ή πάνω από το μέσο όρο δείκτη νοημοσύνης, και θα εργαστούν πολύ σκληρά για να ξεπεράσουν τα προβλήματα μάθησης.
Τι προκαλεί τη Δυσλεξία;
Είναι μόνο 100 περίπου χρόνια από τότε που εντοπίστηκε για πρώτη φορά από τους γιατρους το σύνολο των προβλημάτων μάθησης που αποκαλούμε δυσλεξία. Στην αρχή, πολλοί άνθρωποι πίστευαν ότι η δυσλεξία οφείλεται σε προβλήματα όρασης, γι' αυτό στην αρχή έγιναν κάποιες απόπειρες θεραπείας με ασκήσεις, με γυαλιά ή φακούς. Σήμερα οι γιατροί γνωρίζουν ότι αυτές οι θεραπείες δεν έχουν αποτέλεσμα.
Οι ερευνητές πιστεύουν πλέον ότι η δυσλεξία παρουσιάζεται εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος διαμορφώνεται και ο τρόπος που επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει. Τα άτομα με δυσλεξία είναι πράγματι δικτυωμένα διαφορετικά. Οι εικόνες του εγκεφάλου, που λαμβάνονται με σύγχρονα εργαλεία απεικόνισης, έχουν δείξει ότι όταν τα άτομα με δυσλεξία διαβάζουν, χρησιμοποιούν διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου, από τα άτομα που δεν έχουν δυσλεξία.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι κάποιος με δυσλεξία αντιστρέφει γράμματα, αριθμούς και λέξεις, δηλαδή βλέπει ανεστραμένα, αλλά το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και στα μη δυσλεξικά άτομα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα άτομα με δυσλεξία έχουν πρόβλημα να αναγνωρίζουν φωνήματα, τα οποία αποτελούν τα βασικά ήχους του λόγου. Δεν είναι δηλαδή σε θέση να κάνουν τη σύνδεση μεταξύ του ήχου και του γράμματος (συμβόλου). Φωνήματα ονομάζονται οι ελάχιστες μονάδες ήχου κάθε γλώσσας που λειτουργούν διακριτικά, δηλ. διακρίνουν σημασίες, π.χ. πόνος, τόνος. Η εναλλαγή των δύο πρώτων στοιχείων π.χ. στις δύο αυτές λέξεις δημιουργεί διαφορετικές σημασίες. Τα φωνήματα δεν ταυτίζονται με τους φθόγγους μιας γλώσσας, γιατί οι φθόγγοι δεν έχουν πάντοτε διακριτική λειτουργία. Ένα φώνημα μπορεί (ανάλογα με το φωνητικό περιβάλλον του) να πραγματώνεται με διαφορετικούς φθόγγους. Π.χ. στα ελληνικά το φώνημα /k/ (π.χ. στο καιρός /kerόs/ και στο καλός/kalόs/) πραγματώνεται ως ουρανικό [c] πριν από /i/ και /e/: [cerόs]και ως υπερωικό [k] πριν από τα υπόλοιπα φωνήματα: [kalόs] ή στο τέλος λέξης. Τα φωνήματα απεικονίζονται στα λεξικά με τη χρήση του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου και των πλαγίων καθέτων, π.χ. /b/, ενώ οι φθόγγοι με τη χρήση του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου και των αγκυλών [b].
Αυτό καθιστά δύσκολο το να αναγνωρίζει μικρές, οικείες λέξεις. Παίρνει πολύ χρόνο σε ένα άτομο με δυσλεξία να διερευνήσει την έννοια της λέξης και έτσι η κατανόηση του κειμένου είναι κακή. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ορισμένα άτομα με δυσλεξία, επίσης, έχουν πρόβλημα ορθογραφίας, όταν εκφράζονται γραπτώς, ή και μιλώντας επειδή πρέπει να τοποθετήσουν τα φωνήματα μαζί για να σχηματίσουν λέξεις και όταν μιλάνε και όταν γράφουν και όταν διαβάζουν.
Μερικοί άνθρωποι έχουν ηπιότερη μορφή της δυσλεξίας, έτσι ώστε να μπορούν να έχουν λιγότερα προβλήματα τόσο στην προφορική όσο και στην γραπτή γλώσσα. Μερικοί άνθρωποι έχουν εργαστεί για να βελτιώσουν την δυσλεξία, αλλά χρειάζεται πολλή προσπάθεια και επιπλέον εργασία. Η δυσλεξία δεν είναι κάτι που περνάει μόνο του. Τα άτομα με δυσλεξία πρέπει να βρουν διάφορους τρόπους για να μάθουν και να χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνικές για όλη τους τη ζωή.
Αν και γνωρίζουμε περισσότερα για την δυσλεξία σήμερα από ό, τι πριν από έναν αιώνα, είμαστε ακόμα πολύ μακριά από την πλήρη κατανόηση πώς και γιατί συμβαίνει αυτό.
Πως είναι να έχεις δυσλεξία;
Οι ερευνητές πιστεύουν πλέον ότι η δυσλεξία παρουσιάζεται εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο ο εγκέφαλος διαμορφώνεται και ο τρόπος που επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει. Τα άτομα με δυσλεξία είναι πράγματι δικτυωμένα διαφορετικά. Οι εικόνες του εγκεφάλου, που λαμβάνονται με σύγχρονα εργαλεία απεικόνισης, έχουν δείξει ότι όταν τα άτομα με δυσλεξία διαβάζουν, χρησιμοποιούν διαφορετικά τμήματα του εγκεφάλου, από τα άτομα που δεν έχουν δυσλεξία.
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι κάποιος με δυσλεξία αντιστρέφει γράμματα, αριθμούς και λέξεις, δηλαδή βλέπει ανεστραμένα, αλλά το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και στα μη δυσλεξικά άτομα. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα άτομα με δυσλεξία έχουν πρόβλημα να αναγνωρίζουν φωνήματα, τα οποία αποτελούν τα βασικά ήχους του λόγου. Δεν είναι δηλαδή σε θέση να κάνουν τη σύνδεση μεταξύ του ήχου και του γράμματος (συμβόλου). Φωνήματα ονομάζονται οι ελάχιστες μονάδες ήχου κάθε γλώσσας που λειτουργούν διακριτικά, δηλ. διακρίνουν σημασίες, π.χ. πόνος, τόνος. Η εναλλαγή των δύο πρώτων στοιχείων π.χ. στις δύο αυτές λέξεις δημιουργεί διαφορετικές σημασίες. Τα φωνήματα δεν ταυτίζονται με τους φθόγγους μιας γλώσσας, γιατί οι φθόγγοι δεν έχουν πάντοτε διακριτική λειτουργία. Ένα φώνημα μπορεί (ανάλογα με το φωνητικό περιβάλλον του) να πραγματώνεται με διαφορετικούς φθόγγους. Π.χ. στα ελληνικά το φώνημα /k/ (π.χ. στο καιρός /kerόs/ και στο καλός/kalόs/) πραγματώνεται ως ουρανικό [c] πριν από /i/ και /e/: [cerόs]και ως υπερωικό [k] πριν από τα υπόλοιπα φωνήματα: [kalόs] ή στο τέλος λέξης. Τα φωνήματα απεικονίζονται στα λεξικά με τη χρήση του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου και των πλαγίων καθέτων, π.χ. /b/, ενώ οι φθόγγοι με τη χρήση του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου και των αγκυλών [b].
Αυτό καθιστά δύσκολο το να αναγνωρίζει μικρές, οικείες λέξεις. Παίρνει πολύ χρόνο σε ένα άτομο με δυσλεξία να διερευνήσει την έννοια της λέξης και έτσι η κατανόηση του κειμένου είναι κακή. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ορισμένα άτομα με δυσλεξία, επίσης, έχουν πρόβλημα ορθογραφίας, όταν εκφράζονται γραπτώς, ή και μιλώντας επειδή πρέπει να τοποθετήσουν τα φωνήματα μαζί για να σχηματίσουν λέξεις και όταν μιλάνε και όταν γράφουν και όταν διαβάζουν.
Μερικοί άνθρωποι έχουν ηπιότερη μορφή της δυσλεξίας, έτσι ώστε να μπορούν να έχουν λιγότερα προβλήματα τόσο στην προφορική όσο και στην γραπτή γλώσσα. Μερικοί άνθρωποι έχουν εργαστεί για να βελτιώσουν την δυσλεξία, αλλά χρειάζεται πολλή προσπάθεια και επιπλέον εργασία. Η δυσλεξία δεν είναι κάτι που περνάει μόνο του. Τα άτομα με δυσλεξία πρέπει να βρουν διάφορους τρόπους για να μάθουν και να χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνικές για όλη τους τη ζωή.
Αν και γνωρίζουμε περισσότερα για την δυσλεξία σήμερα από ό, τι πριν από έναν αιώνα, είμαστε ακόμα πολύ μακριά από την πλήρη κατανόηση πώς και γιατί συμβαίνει αυτό.
Πως είναι να έχεις δυσλεξία;
Αν έχετε δυσλεξία, μπορεί να έχετε πρόβλημα ανάγνωσης ακόμη και με απλές λέξεις. Ενδέχεται να συγχέουμε τα γράμματα σε μια λέξη, για παράδειγμα, βλέπουμε τη λέξη "τώρα", όπως "ώρα" ή "πείνα" όπως "πένα". Οι λέξεις μπορεί να ενώνονται καθώς τα κενά έχουν χαθεί. Οι φράσεις μπορεί να φαίνονται κάπως έτσι:
οιλ έξε ιςδε νχω ριζο νταισ ωστά
οιλ έξε ιςδε νχω ριζο νταισ ωστά
Προφερουμετιςλεξιςοποςτιςακούμε
Μερικές φορές τα γράμματα είναι στριμωγμένα
Μπορεί να έχετε πρόβλημα να θυμηθείτε αυτό που έχετε διαβάσει και μπορείτε να θυμάστε ευκολότερα όταν τις ίδιες πληροφορίες σας τις διαβάσουν ή τις ακούσετε σε μια ταινία. Προβλήματα, που διατυπώνονται με λέξεις στα μαθηματικά είναι ιδιαίτερα δύσκολα, ακόμη και αν έχετε μάθει τα βασικά της αριθμητικής. Αν κάνετε μια παρουσίαση μπροστά στην τάξη, μπορεί να έχετε πρόβλημα να βρείτε τη σωστή φράση ή ονομασίες για διάφορα αντικείμενα, ακόμη και αν γνωρίζετε τι είναι και σε τι χρησιμεύουν.
Πώς γίνεται η διάγνωση της δυσλεξίας;
Πώς γίνεται η διάγνωση της δυσλεξίας;
Τα άτομα με δυσλεξία συχνά βρίσκουν τρόπους για να αντιμετωπίσουν την δυσκολία τους, ώστε κανείς δεν υποψιάζεται ότι υπάρχει πρόβλημα. Η λήψη βοήθειας στις περιπτώσεις αυτές θα μπορούσε να κάνει το σχολείο και την ανάγνωση πιο ευχάριστα. Ευτυχώς, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν διαγνωστεί ως παιδιά, αλλά δεν είναι ασυνήθιστο να διαγνωσθούν και ως έφηβοι ή ακόμη και ενήλικες.
Δεν υπάρχει απλός τρόπος για να διαγνωστεί η δυσλεξία, αν και οι γονείς ή οι διδάσκοντες μπορούν να υποψιαστούν, εάν παρατηρήσουν ότι έχει ορισμένα προβλήματα, όπως:
Μια λεπτομερής φυσική εξέταση συμπεριλαμβανομένης της ακοής και όρασης, για να αποκλειστεί οποιοδήποτε ιατρικό πρόβλημα, είναι απαραίτητη. Στη συνέχεια ένας ψυχολόγος ή ειδικός μπορεί να δώσει πολλά τυποποιημένα τεστ, συμπεριλαμβανομένου και ενός IQ test, καθώς και άλλων τεστ για τη μέτρηση της ικανότητας ανάγνωσης, ορθογραφίας και γραφής.
Αντιμετώπιση της Δυσλεξίας
Δεν υπάρχει απλός τρόπος για να διαγνωστεί η δυσλεξία, αν και οι γονείς ή οι διδάσκοντες μπορούν να υποψιαστούν, εάν παρατηρήσουν ότι έχει ορισμένα προβλήματα, όπως:
- δυσκολία με την ομοιοκαταληξία ή τις ονομασίες των αριθμών και των γραμμάτων
- δυσκολία με τις κατευθύνσεις (λένε αριστερά αντί δεξιά, πάνω αντί κάτω) ή με την ανάγνωση χαρτών
- κακή ανάγνωση, παρά το γεγονός ότι υπάρχει κανονική νοημοσύνη
- δυσκολία να θυμάται τις σωστές ονομασίες για τα πράγματα
- δυσκολία απομνημόνευσης γραπτών λιστών και αριθμών τηλεφώνων
Μια λεπτομερής φυσική εξέταση συμπεριλαμβανομένης της ακοής και όρασης, για να αποκλειστεί οποιοδήποτε ιατρικό πρόβλημα, είναι απαραίτητη. Στη συνέχεια ένας ψυχολόγος ή ειδικός μπορεί να δώσει πολλά τυποποιημένα τεστ, συμπεριλαμβανομένου και ενός IQ test, καθώς και άλλων τεστ για τη μέτρηση της ικανότητας ανάγνωσης, ορθογραφίας και γραφής.
Αντιμετώπιση της Δυσλεξίας
Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει παρακολούθηση ειδικών μαθημάτων με διδασκαλία φωνολογίας ή να διαθέτουμε στο παιδί περισσότερο χρόνο για να φέρει σε πέρας αποστολές ή δοκιμασίες ή άδεια να ηχογραφεί τα μαθήματα ή χρήση υπολογιστή με ορθογραφικό έλεγχο. Τέλος, η ανάγνωση είναι ο καλύτερος τρόπος για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων και για να βελτιωθεί η ικανότητα ανάγνωσης.
Η συναισθηματική υποστήριξη για τα άτομα με δυσλεξία είναι επίσης πολύ σημαντικό. Συχνά απογοητεύονται γιατί όσο σκληρά προσπαθούν πολλές φορές δεν μπορούν να παρακολουθήσουν το επίπεδο των άλλων μαθητών. Συχνά αισθάνονται ότι είναι καθυστερημένοι ή άχρηστοι. Συχνά πάλι μπορεί να καλύψουν την δυσκολία τους, με υπερβολικές συμπεριφορές μέσα στην τάξη (αταξίες ή με το να γίνουν οι κλόουν). Μπορεί να προσπαθήσουν να πείσουν άλλους μαθητές να κάνουν τις εργασίες τους. Μπορεί να προσποιούνται ότι δεν ενδιαφέρονται για τους βαθμούς τους ή ότι θεωρούν το σχολείο βλακεία.
Η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να βοηθήσουν το άτομο με δυσλεξία, κατανοόντας ότι δεν είναι ηλίθιος ή τεμπέλης και ότι προσπαθεί όσο σκληρά μπορεί. Μπορούν να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν τις ικανότητές του σε άλλους τομείς είτε πρόκειται για αθλητισμό, για θέατρο, για τέχνη είτε για δημιουργική επίλυση προβλημάτων ή κάτι άλλο.
Ένα άτομο με δυσλεξία δεν πρέπει να αισθάνεται ότι έχει περιορισμένες επαγγελματικές επιλογές. Όλες οι σχολές και τα πανεπιστήμια πλέον έχουν κάνει ειδικές ρυθμίσεις, προσφέροντας στους δυσλεξικούς την επιλογή ανάμεσα σε προφορικές ή γραπτές εξετάσεις. Τα άτομα με δυσλεξία μπορούν να γίνουν γιατροί, πολιτικοί, στελέχη εταιριών, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί ή οτιδήποτε επιλέξουν.
Η συναισθηματική υποστήριξη για τα άτομα με δυσλεξία είναι επίσης πολύ σημαντικό. Συχνά απογοητεύονται γιατί όσο σκληρά προσπαθούν πολλές φορές δεν μπορούν να παρακολουθήσουν το επίπεδο των άλλων μαθητών. Συχνά αισθάνονται ότι είναι καθυστερημένοι ή άχρηστοι. Συχνά πάλι μπορεί να καλύψουν την δυσκολία τους, με υπερβολικές συμπεριφορές μέσα στην τάξη (αταξίες ή με το να γίνουν οι κλόουν). Μπορεί να προσπαθήσουν να πείσουν άλλους μαθητές να κάνουν τις εργασίες τους. Μπορεί να προσποιούνται ότι δεν ενδιαφέρονται για τους βαθμούς τους ή ότι θεωρούν το σχολείο βλακεία.
Η οικογένεια και οι φίλοι μπορούν να βοηθήσουν το άτομο με δυσλεξία, κατανοόντας ότι δεν είναι ηλίθιος ή τεμπέλης και ότι προσπαθεί όσο σκληρά μπορεί. Μπορούν να αναγνωρίσουν και να εκτιμήσουν τις ικανότητές του σε άλλους τομείς είτε πρόκειται για αθλητισμό, για θέατρο, για τέχνη είτε για δημιουργική επίλυση προβλημάτων ή κάτι άλλο.
Ένα άτομο με δυσλεξία δεν πρέπει να αισθάνεται ότι έχει περιορισμένες επαγγελματικές επιλογές. Όλες οι σχολές και τα πανεπιστήμια πλέον έχουν κάνει ειδικές ρυθμίσεις, προσφέροντας στους δυσλεξικούς την επιλογή ανάμεσα σε προφορικές ή γραπτές εξετάσεις. Τα άτομα με δυσλεξία μπορούν να γίνουν γιατροί, πολιτικοί, στελέχη εταιριών, ηθοποιοί, καλλιτέχνες, εκπαιδευτικοί ή οτιδήποτε επιλέξουν.
Τι κοινό είχαν ο Λεονάρντο Νταβίντσι, ο Μιχαήλ Άγγελος, ο Άλμπερτ Αϊνστάϊν, ο Γκράχαμ Μπελ, ο Πάμπλο Πικάσο, ο Άντυ Γουόρχωλ, ο Ισαάκ Νεύτων, Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ο Μπετόβεν, ο Μότσαρτ, ο Βενιαμίν Φρανκλίνος, η Αγκάθα Κρίστι, ο Τζών Κέννεντυ, ο Τομ Κρούζ, ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο Συλβέστερ Σταλλόνε, ο Τζόνυ Ντεπ, ο Ντάστιν Χόφμαν, ο Στήβεν Σπήλμπεργκ, ο Θωμάς Έντισον, ο Γουόλτ Ντίσνεϋ, η Σερ, ο Γουίλ Σμίθ, η Κίρα Νάϊτλυ, ο Ορλάντο Μπλούμ, ο Μπιλ Γκέϊτς, ο Ρίτσαρντ Μπράνσον, ο Τόμμυ Χίλφιγκερ;
Ε Ι Χ Α Ν Δ Υ Σ Λ Ε Ξ Ι Α
Αυτό όμως δεν τους εμπόδισε να θεωρούνται κορυφαίοι ο καθένας στον τομέα, που διάλεξε!
