Ιστορική αναδρομή του εορτασμού του Πάσχα
Η ακριβής προέλευση του ονόματος αυτής της θρησκευτικής εορτής είναι άγνωστη. Ορισμένες πηγές υποστηρίζουν ότι η λέξη Πάσχα προέρχεται από την Εστία (Eostre, Easter), μια θεότητα Τευτονικής προέλευσης, θεά της άνοιξης και της γονιμότητας.
Άλλοι συνδέουν το Πάσχα με τη λατινική γορτή hebdomada alba, λευκή εβδομάδα, που παραπέμπει στην εβδομάδα του Πάσχα και η οποία λεγόταν λευκή από τα λευκά ρούχα που φορούσαν όσοι βαφτίζονταν κατά την περίοδο αυτή.
Από ένα μεταφραστικό σφάλμα ο όρος εμφανίστηκε αργότερα ως esostarum, λέξη η οποία τελικά έγινε Easter στα αγγλικά. Στα ισπανικά, το Πάσχα είναι γνωστό ως (Pasqua), στα γαλλικά ως (Paques), στα λατινικά μεταγενέστερα Pasch και στα Ελληνικά Πάσχα, όροι που φαίνεται να προέρχονται από το εβραϊκό πέσαχ.
Τι αντιπροσωπεύει και πως εορτάζεται
Σύμφωνα με την Χριστιανική παράδοση ο Ιησούς βρέθηκε στα Ιεροσόλυμα με αφορμή τον εορτασμό του Πέσαχ, ο οποίος έτσι συνέπεσε με την Σταύρωση, για να καθιερωθεί στην συνέχεια σαν γιορτή της Χριστιανoσύνης. Τρεις ημέρες μετά την Σταύρωση και την ταφή του ο Χριστός αναστήθηκε, για να αναληφθεί στην συνέχεια στους ουρανούς.Το Χριστιανικό Πάσχα και για τους Έλληνες και Πασχαλιά ή Λαμπρή και ειδικότερα η Ανάσταση του Χριστού είναι η σπουδαιότερη γιορτή του χριστιανικού εκκλησιαστικού έτους. Στην Καινή Διαθήκη, δεν καταγράφονται πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που τηρούσαν την εορτή της Ανάστασης τα μέλη της πρώτης χριστιανικής εκκλησίας, ενώ στα μεταγενέστερα χρόνια, ο τρόπος και ο χρόνος εορτασμού του Πάσχα αποτέλεσε σημείο διένεξης, για τους πρώτους Χριστιανούς.
Το Πάσχα σήμερα έπεται της Σαρακοστής, μιας περιόδου 40 ημερών, νηστεία, περισυλλογής και μετανοίας και εκφράζει τις 40 μέρες που ο Ιησούς πέρασε μόνος στην έρημο, πριν από την έναρξη της διδασκαλίας του, μια εποχή στην οποία οι Χριστιανοί πιστεύουν ότι αντιμετώπισε τους διάφορους πειρασμούς του διαβόλου.
Το Πάσχα είναι κινητή γιορτή, διότι δεν εμπίπτει σε καθορισμένη ημερομηνία κάθε χρόνο, όπως οι περισσότερες γιορτές. Οι χριστιανικές εκκλησίες στη Δύση γιορτάζουν το Πάσχα την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο, μετά την εαρινή ισημερία της 21ης Μαρτίου. Ως εκ τούτου, το Πάσχα γιορτάζεται μεταξύ 22 Μαρτίου και 25 Απριλίου κάθε χρόνο. Οι Χριστιανοί Ορθόδοξοι χρησιμοποιούν το Ιουλιανό ημερολόγιο για τον υπολογισμό του Πάσχα και συνήθως γιορτάζουν το Πάσχα μια εβδομάδα ή δύο μετά από τις Δυτικές εκκλησίες, οι οποίες ακολουθούν το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Η εβδομάδα που προηγείται του Πάσχα ονομάζεται Μεγάλη Εβδομάδα και περιλαμβάνει την Μεγάλη Πέμπτη, η οποία τιμά τη μνήμη του Μυστικού Δείπνου του Ιησού με τους μαθητές του, την Μεγάλη Παρασκευή, η οποία τιμά την ημέρα της σταύρωσης του και το Μεγάλο Σάββατο, ημέρα η οποία επικεντρώνεται στην μετάβαση του Χριστού από τη σταύρωση στην ανάσταση, που εορτάζεται πάντα στις 12 τα μεσάνυχτα, ώρα που μοιράζεται το Άγιο Φως στους πιστούς, του οποίου η αφή γίνεται στα Ιεροσόλυμα και μεταφέρεται στην συνέχεια στις κατά τόπους εκκλησίες. Η Κυριακή είναι η ημέρα που εορτάζεται η Ανάσταση. Η 50η ημέρα μετά την Κυριακή του Πάσχα είναι η γιορτή της Αναλήψεως του Χριστού στον ουρανό. Η Κυριακή που προηγείται της Κυριακής του Πάσχα, λέγεται Κυριακή των Βαΐων, σε ανάμνηση της υποδοχής που έγινε στον Χριστό, την ημέρα που έφτασε στα Ιεροσόλυμα, όπου τα πλήθη τον υποδέχτηκαν με βάγια.
Παραδόσεις του Πάσχα
Τα λαϊκά έθιμα κατά τον εορτασμό της Ανάστασης στην Ελλάδα, περιλαμβάνουν την μαγειρίτσα, σούπα που φτιάχνεται με τα εντόσθια του αρνιού και καταναλώνεται το βράδυ της Ανάστασης, το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, το «φιλί της αγάπης» πιθανώς σε ανάμνηση του φιλιού του Ιούδα, την μεταφορά του Αγίου Φωτός με τις Πασχαλινές λαμπάδες στο σπίτι, όπου πρέπει να διατηρηθεί μέχρι της Αναλήψεως, το Πασχαλινό τσουρέκι και το σούβλισμα του αρνιού κατά την Κυριακή του Πάσχα.Ανάλογα με την περιοχή υπάρχουν και άλλες τοπικές παραδόσεις, κάποιες με τις ρίζες τους στις αρχαιοελληνικές τελετουργίες. Άλλες παραδόσεις προέρχονται από τους χρόνους της Ελληνικής Επανάστασης κατά των Τούρκων, γεγονός που συμπίπτει χρονικά με το Πάσχα, παραπέμποντας συνειρμικά στην Ανάσταση (του γένους) και στην αναγέννηση της φύσης, μαζί με αυτή του έθνους, για να γίνουν αργότερα μέρος του εορτασμού του Πάσχα.
Στον δυτικό κόσμο κυριαρχούν επίσης ανάλογα έθιμα όπως τα Πασχαλινά αυγά, τυπικά κόκκινα αλλά και χρωματιστά, αλλά και άλλα όπως τα λαγουδάκια, που μοιράζουν σοκολατένια αυγά στα φρόνιμα παιδιά, τα Πασχαλινά καλάθια, με αυγά, κουλούρια, σοκολάτες και άλλα γλυκίσματα, κοτούλες, έθιμα που τα τελευταία χρόνια έχουν καθιερωθεί και στην Ελλάδα. Πάντως δεν υπάρχει σαφής συσχετισμός των παραδόσεων αυτών με την Καινή Διαθήκη και κάποιες από αυτές θεωρούνται παγανιστικά κατάλοιπα, των οποίων η προέλευση χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Αντίστοιχα το Ιουδαϊκό Πάσχα χαρακτηρίζεται από την αποχή από προϊόντα με προζύμι, πιθανώς επειδή όταν οι Εβραίοι εγκατέλειψαν την Αίγυπτο βιαστικά, δεν υπήρχε χρόνος για την κατασκευή ψωμιού με προζύμι ή ίσως επειδή το άζυμο ψωμί ήταν ελαφρύτερο και πιο εύκολο να μεταφερθεί μέσα στην έρημο και γιορτάζεται επίσης με σφάγιο αρνιού ή κατσικιού, το αίμα του οποίου τους προστάτευσε από την 10η πληγή του Φαραώ, πικρά χόρτα, για τα χρόνια της σκλαβιάς και λαχανικά βουτηγμένα σε αλατισμένο νερό, που συμβολίζει τα δάκρυα των προγόνων τους.
