Παλίρροια, Άμπωτη, Πλημμυρίδα
Από το φαινόμενο της παλίρροιας και της άμπωτης αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά η αλληλένδετη σχέση του διαστήματος με την θάλασσα.
Η παλίρροια είναι το ολικό εκείνο φαινόμενο που αποτελείται απο την αμπωτη και την πλημμυρίδα. Κατά την διάρκεια αυτού του φαινομένου παρατηρείται η άνοδος των νερών για ένα χρονικό διάστημα (πλημμυρίδα) και αντίστοιχα η κάθοδός τους (άμπωτη).
Το φαινόμενο αυτό εξηγείται από τις βαρυτικές δυνάμεις που επιδρούν σε διάφορα σημεία της επιφάνειας της γης, επηρεάζοντας όλον τον υδάτινο κόσμο έως ένα σημείο. Οι δυνάμεις αυτές ονομάζονται παλιρροιακές και οφείλονται στον ήλιο και στη σελήνη. Φυσικό είναι οι παλιρροιακές δυνάμεις του ήλιου να έχουν μόνο τη μισή ισχύ από αυτές της σελήνης. Κάτι που εξηγείται με το νόμο του αντίστροφου τετραγώνου του Νεύτωνα, λόγω της μεγαλύτερης αποστάσεως του ήλιου από τη γη.
Ακόμη η θέση του ήλιου, της σελήνης καθώς επίσης και των άλλων ουράνιων σωμάτων σε σχέση με τη γη, δημιουργεί ποικιλίες στο συγχρονισμό και το μέγεθος των παλιρροιών.
Οι παλίρροιες γενικά, δημιουργούνται λόγω της έλξης που ασκεί ο ήλιος και η σελήνη στις θάλασσες της γης. Γι' αυτόν τον λόγο, τα παλιρροϊκά ρεύματα αλλάζουν ανάλογα με τη θέση της γης σε σχέση με τον ήλιο και την σελήνη. Την περίοδο της νέας σελήνης, ο ήλιος και η σελήνη βρίσκονται στην ίδια πλευρά της γης. Κατά την πανσέληνο, βρίσκονται σε αντίθετες θέσεις σε σχέση με τη γη. Και στις δυο περιπτώσεις, η συνδυασμένη έλξη του ήλιου και της σελήνης ασκεί έλξη προς την ίδια κατεύθυνση, προκαλώντας τις ισχυρότερες πλημμυρίδες.
Στην Ελλάδα παρατηρείται το πολυπλοκότερο παλιρροιακό φαινόμενο. Η παλίρροια του Ευρίπου .
Η μεγαλύτερη στο μέγεθος παλίρροια παρατηρείται στην Νορμανδία όπου η θάλασσα κάθε 6 ώρες αποτραβιέται 3km μέσα και μετά από 6 ώρες ξαναγυρίζει.
Εύριπος - Η μυστηριώδης παλίρροια!
Κοντά στη Χαλκίδα μια στενή θαλάσσια λωρίδα χωρίζει την ηπειρωτική χώρα μας από το νησί της Εύβοιας, ο πορθμός του Ευρίπου , όπως ονομάζεται. Έχει μήκος 8 χλμ. και πλάτος από 1,5 περίπου χλμ έως 40 μόλις μέτρα. Στο πιο ρηχό του σημείο έχει βάθος μόνο 6 μέτρα.Το όνομά του , Εύριπος, από τις λέξεις ευ και ριπή, περιγράφει κατάλληλα την κατά περιόδους ορμητική ροή των νερών του πορθμού, τα οποία συχνά κινούνται με ταχύτητα σχεδόν 20 χλμ την ώρα.Το παράξενο όμως είναι ότι μερικές φορές το ρεύμα φαίνεται να εξασθενεί ή μπορεί να σταματήσει και τελείως!
Συνήθως, στον πορθμό του Ευρίπου παρατηρείται δύο φορές πλημμυρίδα και δύο φορές άμπωτη κάθε 24 ώρες. Το ρεύμα ρέει προς μία κατεύθυνση επί 6 ώρες και 13 λεπτά και έπειτα από μια μικρή διακοπή αντιστρέφεται και ρέει προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ακολουθεί αυτή την κανονική εναλλαγή επί 23 ή 24 μέρες του σεληνιακού μήνα. Εντούτοις, τις τελευταίες τέσσερις ή πέντε μέρες του μήνα, συμβαίνουν ασυνήθιστα φαινόμενα. Μερικές φορές το ρεύμα μπορεί να μην αλλάζει καθόλου. Άλλες μέρες, μπορεί να αντιστρέφεται ως και 14 φορές!
Το φαινόμενο του Ευρίπου προβληματίζει τους παρατηρητές επί χιλιάδες χρόνια. Ακόμη και σήμερα, δεν είναι πλήρως κατανοητό.Φαίνεται όμως, σαφές ότι το κανονικό ρεύμα οφείλεται στη διαφορά της στάθμης του νερού στα δύο άκρα του πορθμού. Αυτό κάνει το νερό να ρέει ορμητικά από το ψηλότερο επίπεδο προς το χαμηλότερο.Η διαφορά αυτή μπορεί να φτάνει τα 40 εκατοστά και είναι ορατή από τη γέφυρα της Χαλκίδας.
Πώς μπορεί να εξηγηθεί η διαφορά στη στάθμη του νερού; Το παλιρροϊκό ρεύμα της ανατολικής Μεσογείου διχάζεται όταν φτάνει στο νησί της Εύβοιας. Ο δυτικός κλάδος εισέρχεται στο νότιο άκρο του πορθμού. Όμως, ο ανατολικός κλάδος πρέπει να περιπλεύσει το νησί προτού εισέλθει στον πορθμό από τα βόρεια. Αυτή η μεγαλύτερη διαδρομή καθυστερεί την άφιξη του ανατολικού ρεύματος στον Εύριπο κατά περίπου 1 ώρα και 15 λεπτά.Υπό αυτές τις συνθήκες, η στάθμη της θάλασσας, και συνεπώς η πίεση του νερού στη μία πλευρά του πορθμού,μπορεί να είναι αρκετά μεγαλύτερη από ό,τι στην άλλη.Η επιπρόσθετη πίεση αυξάνει την ορμή των κανονικών παλιρροϊκών ρευμάτων που ρέουν στον Εύριπο.
Τι θα λεχθεί όμως για τα ακανόνιστα ρεύματα; Στη διάρκεια του πρώτου και του τελευταίου τετάρτου της σελήνης, η βαρύτητα του ήλιου ασκείται σε κατεύθυνση αντίθετη από εκείνη της σελήνης αντί να προστίθεται σε αυτήν. Ενώ η σελήνη δημιουργεί άμπωτη, η έλξη του ήλιου ευνοεί τη δημιουργία πλημμυρίδας. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει τότε μικρότερη διαφορά στη στάθμη της θάλασσας ανάμεσα στο βόρειο και στο νότιο άκρο του πορθμού. Έτσι λοιπόν, η ορμή του ρεύματος εξασθενεί. Μερικές φορές , όταν υπάρχει άνεμος, το ρεύμα εξουδετερώνεται πλήρως και σταματάει.
Πραγματικά είναι συναρπαστικό το φαινόμενο της παλίρροιας του Ευρίπου!
